دلتا

گفت و گو با روزنامه اعتماد

فاطمه بیک پور

-این روزها اظهارات و واکنشهای بنیانگذار انقلاب مطرح شد هایی به پخش سخنرانی ه است. چهره یی چون سیدحسن خمینی از تقطیع این سخنرانی ها و پخش گزینشی آنها انتقاد کرد، اما عزت الله ضرغامی در راس صدا و سیما برنامه را قابل دفاع می داند. نظر شما در این باره چیست؟

برای کسانی که دوران امام را درک کردند یکی از موضوعات بسیار قابل توجه هوشمندی و آینده نگری حکیمانه امام خمینی(ره) است. به عنوان نمونه به خاطر می آورم که ایشان یک بار خطاب به حاج احمدآقا پیش بینی کرده بودند؛ «احمد بعد از من از تو انتقام خواهند گرفت.» من از تحقق این پیش بینی حیرت می کنم و احساس می کنم خواسته یا ناخواسته برخی از روی غفلت با تبدیل شدن به ابزار کسانی که از آغاز سر سازگاری با امام نداشتند، در حال اجرایی کردن پیش بینی امام هستند و برخی هم آگاهانه فضا و شرایط را به سمتی می برند که از خانواده امام خمینی(ره) در دو دهه بعد انتقام گرفته شود. من یک سوال ساده از رئیس صدا و سیما دارم و آن سوال این است که برای پاره شدن عکس امام(ره) که البته هنوز هم درباره چگونگی حادثه پرسش های پاسخ نداده بسیاری وجود دارد، آن همه هیاهو به راه می افتد پس چرا در مورد پاره شدن اندیشه ها و نگاه های امام نشانه یی از واکنش در صدا و سیما وجود ندارد. پاره شدن عکس امام(ره) مهم تر است یا قطعه قطعه شدن، تجزیه شدن و گزینشی برخورد کردن با افکار امام؟  متاسفانه شاهد برخورد ابزاری با اندیشه های امام هستیم و تذکر مسوولانه، مخلصانه و وفادارانه حجت الاسلام والمسلمین حسن خمینی که هم از لحاظ شرعی و هم از لحاظ قانونی و هم عرفی، سببی و نسبی مسوولیت نگاهبانی از افکار امام(ره) را بر عهده دارند، تذکری کاملاً هوشمندانه و فارغ از همه دلمشغولی های سیاسی بوده است.

-به نظر شما تلاش می شود چه بخشی از چهره امام پوشیده و مخفی بماند و بالعکس چه تصویری از ایشان نشان داده شود؟

متاسفانه مدتی است با یک مصیبت بزرگ مواجه هستیم که با ارزش های انقلاب و ارکان نظام و مهم ترین ستون برپاکننده خیمه انقلاب یعنی امام خمینی(ره) برخورد گزینشی شده است؛ برخوردی که به بیانات حضرت امام و شخصیت ایشان اختصاص ندارد. مثلاً خود قانون اساسی هم ظاهراً این سرنوشت را پیدا کرده است. یعنی نه تنها برخی از اصول قانون اساسی از سوی عده یی به فراموشی سپرده می شود بلکه گاهی اوقات یادآوری اصول قانون اساسی موجب برانگیختگی آنها می شود که البته در این راستا فرقی نمی کند که خواهان تشابه تاریخی به صورت شکلی، کاری صورت دهند یا برای عوام فریبی و از میدان به در کردن یک جریان سیاسی. به هر حال تکه پاره کردن ارزش ها که به شکل تقطیع یا تحریف صورت می گیرد همان اثر را خواهد داشت. بنابراین من ریشه این برخوردهای گزینشی با ارزش های انقلاب اسلامی و در صدر آنها دیدگاه های حضرت امام(ره) را قدرت طلبی می دانم و نه هیچ چیز دیگر و این توجیه های آقای ضرغامی به جز تکرار سخنان کانون هایی که مدتی است معرکه گردان فضای آشفته کشور هستند، چیز دیگری نیست. تشابه این پاسخ با نوشته ها و گفته های کسانی که افراطی ترین بخش جریانات التهاب آفرین جامعه هستند، نشان دهنده این است که هیچ پشتوانه منطقی و علمی در نامه رئیس صدا و سیما وجود ندارد. چطور ممکن است کسی به سیدحسن خمینی که طبق قانون مصوب مجلس و بالاتر از آن طبق وصیت امام، متولی اندیشه و آثار امام است به این شکل جسارت آمیز پاسخ بدهد و وی را مورد استنطاق قرار دهد. این بخشی از حادثه تاسف باری است که حضرت امام پیش بینی کرده بودند. اگر اکثر مردمی که امروز خاطرات دوران حضرت امام را به عنوان یکی از شیرین ترین دوران زندگی شان می شناسند نسبت به این اتفاقات ناگوار و این شیوه های برخورد اغواگرانه واکنش مناسبی نشان ندهند، فردا معلوم نیست بر سر دیگر اندیشه ها، دیدگاه ها و رهنمودها و وصیتنامه حضرت امام چه بیاید.من فکر می کنم متولیان نظام به عنوان کسانی که قانوناً وظیفه نگهبانی از میراث حضرت امام(ره) را دارند، باید به سرعت این کجروی را اصلاح کنند و متولیان این امر را در صدا و سیما توبیخ کنند.

-آقای ضرغامی در بخشی از نامه خود تلویحاً سیدحسن خمینی را به حضور نداشتن در بین مردم محروم جامعه متهم کرده است. به نظر شما این بخش از نامه پاسخ به گلایه های سیدحسن خمینی است یا اینکه گلایه کردند که چرا در موارد دیگر در هشت ماه گذشته بیانیه صادر نشده است؟

اصولاً نباید در دام برخورد واکنشی نسبت به این نوع اظهارنظرهای کودکانه و خارج از نزاکت و مروت سیاسی افتاد. شأن بیت حضرت امام و شخصیت فاضل، متین و هوشمند حاج سیدحسن خمینی اجل و بالاتر از این است که بخواهد به این اظهارات نسنجیده عکس العملی نشان دهد.

-آیا زمانی که حضرت امام خمینی(ره) هنوز در قید حیات بودند، گروه هایی بودند که سخنان حضرت امام را تحریف کنند و بخواهند نظر ایشان را به گونه یی دیگر نشان دهند؟

اگر صحبت های حضرت امام را هر نشریه یی چاپ کند، جریان افراطی آن روزنامه را تعطیل خواهد کرد. مگر امام نفرمودند اگر به من، خدمتگزار بگویید بهتر از این است که بگویید رهبر. در صحیفه حضرت امام عنوان شده که در جمع عده یی از برادران سپاهی و پاسدار فرموده اند که نگویید «جانم فدای رهبر»، این گونه جملات که زمان شاه هم مطرح می شد. مگر حضرت امام خطاب به برخی از افرادی که هم اکنون هم مسلکان شان ادعای مدیریت جهان را دارند، عنوان نکردند که شما توانایی اداره کردن یک نانوایی را ندارید. از طرف دیگر امام استکبارستیز هم بودند و با دیکتاتورمآبانی همچون بنی صدر هم برخورد می کردند. در واقع ما هم آن صحبت های امام و هم این رفتار امام را قبول داریم. مهم تر از آن این نکته است که همیشه باید در نقل بیانات تاریخی شخصیت ها، به جغرافیای زمان و مکان توجه کرد.امام خطاب به بنی صدر که در برابر مجلس ایستاده بود و می گفت مجلس باید با من هماهنگ باشد می فرمودند باید قانون را بپذیری. خب حالا امروز اگر بخواهیم این صحبت امام را تطبیق دهیم و طبق آن عمل کنیم باید خطاب به چه کسی آن را نقل کنیم؟ به کسی که امروز جلوی تصمیمات مستقل مجلس را گرفته و دست و بال مجلس را بسته است نه به کسانی که می گویند چرا قانون اجرا نمی شود؟ در واقع صحبت سر مساله سوء استفاده و استفاده نابجا در «غیر ما وïضًعî لîه» یعنی «در غیر جایی که برای آن پیش بینی شده» است. ما به همه دیدگاه های امام متناسب با شرایطی که بوده است، ایمان و اعتقاد داریم و همه آن صحبت ها را قبول داریم. چه آنجایی که گفته اند؛ «امریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند.» چه آنجایی که عنوان کرده اند برخی ها توانایی اداره کردن یک نانوایی را هم ندارند، آنجایی که خطاب به حاج احمد آقا گفته اند کسانی که با من مخالف بودند، پس از من از تو انتقام می گیرند. اکنون هم همان گونه است و از بیت حضرت امام(ره) انتقام می گیرند.

-فکر می کنید افکار عمومی آنقدر هوشیار هستند که متوجه این شیطنت ها شوند یا این تلاش مذبوحانه برای تقطیع سخنرانی های حضرت امام و پخش گزینشی آنها، به نتیجه می رسد یا خیر؟ در واقع تحلیل شما از مردم و شناختی که پس از ۳۰ سال از حضرت امام دارند، چیست؟

من در عین اینکه به هوشمندی مخاطبان و ملت ایمان دارم و می دانم که مردم متوجه استفاده ابزاری از پخش این سخنرانی ها می شوند و این اقدامات تاثیر معکوس دارد، اما نمی توانم نسبت به این قضیه که نامه سیدحسن خمینی هم که در همین راستا است بی تفاوت باشم که برای یک عده یی، به خصوص نسل جوانی که آن زمان را درک نکرده، چهره یی گزینشی ارائه می شود که عمدتاً خشن است و گویی یک فرمانده بگیر و ببند بوده است که ترسیم این چهره تاثیر منفی می گذارد. درست است، مردم درک می کنند اما نسل جوان که حضرت امام(ره) را ندیده اند برداشت مثبتی نخواهند داشت. در واقع برنامه هایی که اکنون از صدا و سیما پخش می شود، بخشی از دیدگاه های حضرت امام(ره) است و ایشان دیدگاه های بسیار روشنگرانه و همراه با سعه صدر داشته اند و گره های بزرگی را حتی در حوزه فقه گشوده اند. به نظر من گناه کبیره یی که این شیوه های تعریف گونه در انتقال دیدگاه های حضرت امام(ره) دارد، به گردن متولیان رسانه هایی است که این اقدامات را انجام می دهند و تصمیم گیرندگان اصلی اند.

-در هشت ماه گذشته به دلیل عملکرد صدا و سیما که موجب انتقاد و اعتراض تعدادی از شخصیت ها و چهره های بزرگ کشور شده، نامه های انتقادی دیگری از جمله نامه آقای ناطق نوری، نامه آقای هاشمی رفسنجانی و نامه های دیگری خطاب به آقای ضرغامی نوشته شد. فکر می کنید چرا تاکنون آقای ضرغامی به هیچ یک از آن نامه ها پاسخ ندادند اما این بار درصدد پاسخگویی برآمدند؟

واکنش رئیس صدا و سیما به این نامه شتابزده و خالی از منطق است. در حالی که نامه حاج سیدحسن خمینی از نظر افکار عمومی بسیار موجه و قابل دفاع است و اکثریت مردمی که حضرت امام(ره) را درک کردند با آن همدردی می کنند و موافق این نامه هستند. در واقع مسوولان صدا و سیما از این امر، دستپاچه شده اند و افکار عمومی نیز از این روش به شدت آزرده است.

-سیدحسن خمینی در نامه اش عنوان کرده از منابع موثق شنیده و برنامه های پخش شده در مورد پخش گزینشی سخنرانی های حضرت امام(ره) را ندیده، آقای ضرغامی نیز نسبت به آن واکنش نشان داده. فکر می کنید چرا سیدحسن خمینی برنامه های تلویزیون را نمی بیند و آیا این جمله سیدحسن، پیغام خاصی برای آقای ضرغامی به دنبال دارد و آقای ضرغامی متوجه این پیغام شده است؟ در واقع نوع ادبیات به کار رفته در جوابیه آقای ضرغامی را چگونه ارزیابی می کنید؟

مگر خود آقای ضرغامی همه برنامه هایی که از تلویزیون پخش می شود را نگاه می کند؟ مگر من خودم زمانی که به عنوان معاون سیما در سازمان صدا و سیما مشغول بودم، روزی ۲۰۰ ساعت برنامه ساخته شده را نگاه می کردم؟ به همین دلیل است که می گویم پاسخ آقای ضرغامی به نامه سیدحسن خمینی سطح پایین و عوامانه بوده است. ایشان یکی از مدرسین فاضل قم است و مشخص است شخصیتی که عمده وقت خود را در قم مشغول تحصیل و تدریس است در واقع تمام زمان خود را معطوف به فعالیت های علمی کرده است و مسوولیتی که برای فعالیت های گسترده فرهنگی و اجتماعی دفتر نشر آثار امام و مرقد حضرت امام(ره) و فعالیت های عمرانی دارد، مجالی نمی ماند که تمامی این برنامه ها را ببیند. این چه صحبتی است که مطرح می شود؟ آقای ضرغامی با زبان بی زبانی پذیرفته است که حتی بیت امام هم رغبت دیدن برنامه های فعلی تلویزیون را ندارد و شاید سیمای فعلی را سیمای جمهوری اسلامی تلقی نمی کند، بلکه آن را سیمای متعلق به یک جریان می پندارد.

-آقای سیدحسن خمینی در نامه خود تلویحاً عنوان کردند تصویر یاران قدیمی حضرت امام(ره) در آستانه جشن ۳۱سالگی انقلاب اسلامی، از تلویزیون حذف شده و خبری از یارانی که در انقلاب بار این انقلاب را به دوش کشیدند دیده نمی شود. فکر می کنید چه کسانی از یاران حضرت امام(ره) از برنامه های تلویزیون حذف شده اند که سیدحسن خمینی برای ترویج اندیشه های حضرت امام(ره) خواهان حضور آنها در برنامه های صدا و سیماست؟

واقعیت این است که حضرت امام با تمامی خدمتگزاران و شخصیت هایی که در خدمت انقلاب بودند، فارغ از اینکه به کدام جناح وابسته بودند، برخوردی کاملاً بزرگوارانه و پدرانه داشتند. اما همه می دانند مجموعه یی که از آغاز نهضت نه فقط در دوران انقلاب اسلامی، به عنوان یاران حضرت امام، همراه ایشان بودند، کسانی بودند که در دوران غربت، در سال های قبل از قیام ۱۵ خرداد و سپس هنگام تبعید ایشان در دوران مبارزات پنهان، همراه حضرت امام(ره) بودند. همین افراد در انقلاب هم در کنار حضرت امام(ره) بودند. متاسفانه سال به سال به بهانه های مختلف یکی یکی این افراد را کنار گذاشتند و متاسفانه در برنامه های فعلی صدا و سیما، تقریباً هیچ شخصیت برجسته سابقه دار همراه امام را نمی بینیم. گویا یک جابه جایی اتفاق افتاده است. اکثر کسانی که ارتباطی با حضرت امام(ره) نداشتند و حتی بعضی از آنها در دوران مبارزات حضرت امام(ره) منتقد بودند، امروز متولیان میراث داری حضرت امام(ره) شده اند. البته نه حضرت امام خمینی(ره) واقعی بلکه حضرت امامی که خودشان معرفی می کنند.